ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Η κατάθλιψη αποτελεί μια διαταραχή της διάθεσης η οποία μπορεί να εμφανιστεί με μια ήπια μορφή (π.χ. δυσθυμία) ή και ως μια σοβαρή διαταραχή (κλινική ή μείζων κατάθλιψη). Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης για προσωπικές και κοινωνικές δραστηριότητες καθώς και από την ύπαρξη σωματικών και γνωστικών συμπτωμάτων όπως:
•Αϋπνία ή υπνηλία
•Ψυχοκινητική διέργεση ή επιβράδυνση
•Κόπωση
•Πόνους στο σώμα
•Φτωχή όρεξή
•Έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος
•Σκέψεις αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής
•Έλλειψη συγκέντρωσης και προσοχής
•Δυσκολίες στη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων
•Την αίσθηση ότι το άτομο είναι αβοήθητο
•Σκέψεις αυτοκτονίας (Εάν έχετε επίμονες και συχνές σκέψεις αυτοκτονίας σας συμβουλεύω να ζητήσετε βοήθεια από έναν ειδικό άμεσα).
Οι αιτίες εμφάνισης της κατάθλιψης αφορούν τόσο βιολογικούς όσο και ψυχολογικούς παράγοντες. Σύμφωνα με τις βιολογικές προσεγγίσεις η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα ανεπάρκειας χημικών ουσιών (νευροδιαβιβαστές) στον εγκέφαλο όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινερφίνη. Χαμηλά επίπεδα αυτών των ουσιών σχετίζονται με την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Οι ψυχολογικές προσεγγίσεις αφορούν συγκεκριμένους ψυχολογικούς μηχανισμούς που έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση της κατάθλιψης, όπως την χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα αρνητικά γεγονότα ή την απώλεια, την τάση για μηρυκασμό (δηλαδή η τάση μερικών ανθρώπων να σκέφτονται πάρα πολύ για το πόσο θλιμμένοι νιώθουν και για το γιατί νιώθουν έτσι), καθώς και συγκεκριμένα μοτίβα σκέψεων που χαρακτηρίζουν και συντηρούν την κατάθλιψη. Συγκεκριμένα, η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μοτίβα σκέψης όπως (αναφέρω ενδεικτικά κάποια από αυτά):
•η αρνητική και απόλυτη σκέψη (π.χ. ‘είμαι ανίκανη σε όλα’, όλα είναι άσπρα ή μαύρα),
•η αυθαίρετη διεξαγωγή συμπεράσματος (π.χ. ‘αφού δεν ήρθε στο ραντεβού σημαίνει ότι δεν θέλει να με ξαναδεί’- ενώ μπορεί να υπάρχουν άλλοι λόγοι που δεν ήρθε το άτομο στο ραντεβού)
•η υπεργενίκευση (π.χ. ‘αφού δεν τα πάω καλά στην δουλειά μου δεν θα τα πάω καλά σε τίποτα’)
•η προσωποποίηση (π.χ. ‘δεν ήρθε στη παρέα μας γιατί δεν συμπαθεί εμένα’)
•η ετικετοποίηση (π.χ. ‘είμαι ηλίθια’)
•η υπερμεγένθυση (π.χ. εάν κάποιος κάνει αρνητικό σχόλιο για την δουλειά σας, τότε νομίζετε ότι όλοι σκέφτονται αρνητικά για την δουλειά σας και ότι μπορεί να την χάσετε).
•η γνώση του πεπρωμένου (π.χ. ‘το μέλλον μου δεν θα είναι καλό’)
Η εμφάνιση της κατάθλιψης δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, που ενδυναμώνεται συνεχώς λόγω των αλλαγών που επιφέρει η κατάθλιψη στη σκέψη, τη συμπεριφορά και το σώμα. Η διαταραχή του ύπνου και της όρεξης ενισχύει ακόμη περισσότερο τον φαύλο κύκλο, αφού το άτομο αισθάνεται κουρασμένο και χωρίς ενέργεια. Για παράδειγμα, εάν το άτομο δεν τα πάει καλά με την σύντροφό του και αυτό του επηρεάζει την διάθεση του τότε θα αρχίσει να σκέφτεται μια σειρά απο αρνητικές σκέψεις, όπως ότι θα τον παρατήσει ή δεν νοιάζεται για εκείνον, πράγμα που θα τον κάνει να νιώσει ακόμη πιο άσχημα και θα τον οδηγήσει σε ακόμη πιο αρνητικές σκέψεις, που με την σειρά τους, θα επηρεάσουν και τον ύπνο του και θα αρχίσει να νιώθει κουρασμένος, πράγμα που θα τον κάνει να έχει και άλλες αρνητικές σκέψεις και κακή διάθεση. Τέλος, στην κατάθλιψη το άτομο ταυτίζεται με τις αρνητικές του σκέψεις, πράγμα που ενισχύει τον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης.
Μέσα από την εξάσκηση της παρατήρησης των σκέψεων, των συναισθημάτων, του σώματος, την καλλιέργεια της συμπόνιας προς τον εαυτό, τη δραστηριοποίηση, το άτομο ανακουφιζεται και απεγκλωβιζεται από τον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη αποτελεί μια διαταραχή της διάθεσης η οποία μπορεί να εμφανιστεί με μια ήπια μορφή (π.χ. δυσθυμία) ή και ως μια σοβαρή διαταραχή (κλινική ή μείζων κατάθλιψη). Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης για προσωπικές και κοινωνικές δραστηριότητες καθώς και από την ύπαρξη σωματικών και γνωστικών συμπτωμάτων όπως:
•Αϋπνία ή υπνηλία
•Ψυχοκινητική διέργεση ή επιβράδυνση
•Κόπωση
•Πόνους στο σώμα
•Φτωχή όρεξή
•Έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος
•Σκέψεις αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής
•Έλλειψη συγκέντρωσης και προσοχής
•Δυσκολίες στη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων
•Την αίσθηση ότι το άτομο είναι αβοήθητο
•Σκέψεις αυτοκτονίας (Εάν έχετε επίμονες και συχνές σκέψεις αυτοκτονίας σας συμβουλεύω να ζητήσετε βοήθεια από έναν ειδικό άμεσα).
Οι αιτίες εμφάνισης της κατάθλιψης αφορούν τόσο βιολογικούς όσο και ψυχολογικούς παράγοντες. Σύμφωνα με τις βιολογικές προσεγγίσεις η κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα ανεπάρκειας χημικών ουσιών (νευροδιαβιβαστές) στον εγκέφαλο όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νορεπινερφίνη. Χαμηλά επίπεδα αυτών των ουσιών σχετίζονται με την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Οι ψυχολογικές προσεγγίσεις αφορούν συγκεκριμένους ψυχολογικούς μηχανισμούς που έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση της κατάθλιψης, όπως την χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα αρνητικά γεγονότα ή την απώλεια, την τάση για μηρυκασμό (δηλαδή η τάση μερικών ανθρώπων να σκέφτονται πάρα πολύ για το πόσο θλιμμένοι νιώθουν και για το γιατί νιώθουν έτσι), καθώς και συγκεκριμένα μοτίβα σκέψεων που χαρακτηρίζουν και συντηρούν την κατάθλιψη. Συγκεκριμένα, η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μοτίβα σκέψης όπως (αναφέρω ενδεικτικά κάποια από αυτά):
•η αρνητική και απόλυτη σκέψη (π.χ. ‘είμαι ανίκανη σε όλα’, όλα είναι άσπρα ή μαύρα),
•η αυθαίρετη διεξαγωγή συμπεράσματος (π.χ. ‘αφού δεν ήρθε στο ραντεβού σημαίνει ότι δεν θέλει να με ξαναδεί’- ενώ μπορεί να υπάρχουν άλλοι λόγοι που δεν ήρθε το άτομο στο ραντεβού)
•η υπεργενίκευση (π.χ. ‘αφού δεν τα πάω καλά στην δουλειά μου δεν θα τα πάω καλά σε τίποτα’)
•η προσωποποίηση (π.χ. ‘δεν ήρθε στη παρέα μας γιατί δεν συμπαθεί εμένα’)
•η ετικετοποίηση (π.χ. ‘είμαι ηλίθια’)
•η υπερμεγένθυση (π.χ. εάν κάποιος κάνει αρνητικό σχόλιο για την δουλειά σας, τότε νομίζετε ότι όλοι σκέφτονται αρνητικά για την δουλειά σας και ότι μπορεί να την χάσετε).
•η γνώση του πεπρωμένου (π.χ. ‘το μέλλον μου δεν θα είναι καλό’)
Η εμφάνιση της κατάθλιψης δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο, που ενδυναμώνεται συνεχώς λόγω των αλλαγών που επιφέρει η κατάθλιψη στη σκέψη, τη συμπεριφορά και το σώμα. Η διαταραχή του ύπνου και της όρεξης ενισχύει ακόμη περισσότερο τον φαύλο κύκλο, αφού το άτομο αισθάνεται κουρασμένο και χωρίς ενέργεια. Για παράδειγμα, εάν το άτομο δεν τα πάει καλά με την σύντροφό του και αυτό του επηρεάζει την διάθεση του τότε θα αρχίσει να σκέφτεται μια σειρά απο αρνητικές σκέψεις, όπως ότι θα τον παρατήσει ή δεν νοιάζεται για εκείνον, πράγμα που θα τον κάνει να νιώσει ακόμη πιο άσχημα και θα τον οδηγήσει σε ακόμη πιο αρνητικές σκέψεις, που με την σειρά τους, θα επηρεάσουν και τον ύπνο του και θα αρχίσει να νιώθει κουρασμένος, πράγμα που θα τον κάνει να έχει και άλλες αρνητικές σκέψεις και κακή διάθεση. Τέλος, στην κατάθλιψη το άτομο ταυτίζεται με τις αρνητικές του σκέψεις, πράγμα που ενισχύει τον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης.
Μέσα από την εξάσκηση της παρατήρησης των σκέψεων, των συναισθημάτων, του σώματος, την καλλιέργεια της συμπόνιας προς τον εαυτό, τη δραστηριοποίηση, το άτομο ανακουφιζεται και απεγκλωβιζεται από τον φαύλο κύκλο της κατάθλιψης.
